Zwaar op de maag

Het is dat de entree gratis is, anders zou je je eigen in dat Tate Modern toch flink bekocht voelen. Want wat is dit voor een naargeestig mausoleum?! In het halfdonker hangen schilderstukken aan de muur die zo groot zijn als billboards langs de snelweg, maar het lijkt wel of de posters gejat zijn en er alleen vage, verweerde lijmvlekken zijn achtergebleven. Donkere, onbestemde kleuren, sombere vegen als het karige decor van experimenteel, gesubsidieerd totaaltoneel. Maar zoals verkeersongelukken en bosbranden een haast zondige fascinatie oproepen, zo lukt het evenmin je zo maar van die lugubere, dreigende, vibrerende monsters van Mark Rothko los te scheuren. Je wordt erin gezogen, of je wilt of niet, en als je niet uitkijkt, kom je er nooit meer uit en blijf je eeuwig rondtasten van blauwgrijs naar kastanjebruin, van bordeauxrood naar oudroze, zit jij nu in het schilderij, of zit het schilderij in jou?
In 1958 kreeg Mark Rothko, op dat moment de Rembrandt van New York, opdracht negen muurschilderijen te maken voor het stijlvolle interieur van de Four Seasons, het restaurant op de begane grond van het kantoorgebouw van de Canadese drankenfabrikant Seagram. Dit is hoe het afliep met de opdracht – met Rothko zelf. De opdrachtgever vond de schilderijen mooi, maar vreesde dat zijn gasten geen hap meer door hun keel konden krijgen, aan alle kanten belaagd en in het nauw gedreven door die deprimerende, overweldigende wandgevaartes. Rothko begreep dat zelf ook, nam zijn doeken terug en schonk ze in 1970 aan het Tate-museum, waar ze nog altijd hangen, geïnstalleerd volgens de instructies van de schilder, tegenover elkaar in een kleine, schaars verlichte ruimte, als een zijkapel in een middeleeuwse kathedraal. Een paar uur voor de negen stukken in de Tate Gallery arriveerden, werd Mark Rothko dood gevonden op de vloer van zijn atelier in Manhattan, met doorgesneden polsen.