De ene helft van de Turken aanbidt hem, de andere kan zijn bloed wel drinken. In Erdoğan in een notendop (Prometheus, 2016) probeert oud-europarlementariër Joost Lagendijk uit te zoeken hoe de Turkse president in elkaar zit, wat hem beweegt en waarom hij zo omstreden is. Lagendijk, woonachtig in Istanbul en getrouwd met een Turkse, kwam onlangs in het nieuws toen hem na een bezoek aan Nederland de toegang tot Turkije werd geweigerd. Het is mogelijk dat Erdoğan door een van zijn volgelingen in Nederland is ingelicht over deze niet altijd even eerbiedige biografie, al kun je stellen dat Lagendijk bepaald niet van ongenuanceerdheid te beschuldigen is. Hij heeft wel degelijk oog voor de bijzondere kwaliteiten van de Turkse president. Zijn strategische sluwheid, zijn feilloze gevoel voor wat politiek, sociaal of economisch opportuun is voor het versterken van zijn macht. Erdoğans ultieme doel is een Nieuw Turkije, dat gestalte moet hebben gekregen in 2023, als de Turkse staat honderd jaar bestaat. De Grote Leider van dat Nieuwe Turkije is uiteraard niemand anders dan Recep Tayyip Erdoğan. Onder zijn bezielende aansturing zal Turkije weer een leidende rol spelen in de regio en de moslimwereld. De islam heeft een zichtbare plek in de samenleving en de meerderheid van vrome moslims heeft de touwtjes in handen. Lagendijk twijfelt of het zover komt. Populairder dan ooit lijkt Erdoğan ten prooi te gaan vallen aan zijn machtshonger. Zoals dat vaker gebeurt met dit soort heersers groeien zijn paranoia en controlezucht. Internationaal begint hij met zijn arrogante, autoritaire houding iedereen de keel uit te hangen. Hij slaat wild om zich heen tegen alles en iedereen die niet past in het schema van een nationalistisch, islamitisch, conservatief Turkije. De economie, altijd een van Erdoğans showboats, dreigt te kapseizen. Turkije-kenners hopen dat de president inziet dat Turkije nooit een welvarend, stabiel en sterk land wordt zonder scheiding der machten, met een bevolking waarvan minstens de helft in angst en frustratie leeft en zonder dat er een oplossing komt voor het Koerdische probleem. Lagendijk: “Als hij doorgaat met zijn streven naar alleenheerschappij dan is dat een bijna zekere garantie dat zijn ultieme doel, het Nieuwe Turkije, er niet zal komen.”
Geef een reactie