Er is een nieuwe kritische uitgave van de vooroorlogse Duitse bestseller (12 miljoen exemplaren!) Mein Kampf, uitgebracht door het Münchense Institut für Zeitgeschichte. Meer dan 3.700 commentaren hebben de Duitse geschiedkundigen toegevoegd. Uitgeverij Prometheus werkt aan een Nederlandse vertaling. Als die te dicht bij de Duitse editie blijft, is dat een ‘gemiste kans’, volgens de Nederlandse historicus Ewoud Kieft. Hij schrijft in opdracht van het NIOD Het verboden boek – Mein Kampf en de aantrekkingskracht van het nazisme. In de Volkskrant legt hij uit dat de Kritische Edition vooral bedoeld is om uit te leggen wat er niet klopt aan Mein Kampf. Op zich terecht, vindt Kieft: “Hitler draait voortdurend de waarheid in zijn voordeel en maakt zijn levensverhaal mooier, zolang het past in zijn politieke betoog.” Maar één ding doen de onderzoekers niet: “Begrijpelijk maken waarom het boek en het nationaalsocialisme desondanks voor miljoenen Duitsers en Europeanen aantrekkelijk konden zijn. En uitgerekend daarvan zouden we wat kunnen leren, zeker in deze tijd van opkomend, feitenvrij populisme.” Kieft legt uit dat Hitler welbewust de waarheid verdraaide, om zijn boodschap zo krachtig mogelijk over te brengen. Hitler zelf blijkt in het boek zeer openhartig te zijn over zijn uitgekiende communicatiestrategie. Zo had hij gemerkt dat de massa “door de primitiviteit en simpelheid van haar gemoed eerder in een groote dan in een kleine leugen kan gelooven”. En: “Iedere propaganda moet populair zijn, en haar intellectueel peil instellen op het begripsvermogen van den meest achterlijke onder diegenen, tot wien zij zich wenscht te richten. (…) Hoe geringer dan haar wetenschappelijke ballast is, en hoe meer zij uitsluitend berekend is op het gevoel der menigte, des te grooter en intenser zal het succes zijn.” Die Adolf Hitler was lang niet achterlijk, net zo min als Geert Wilders en Donald Trump. Hoog tijd voor dat boek van Kieft (april 2017, Atlas Contact).
Siem de Vreede zegt
Hallo René,
Ik kwam toevallig op jouw pagina terecht. Ik was op zoek naar recensies van het boek van Kieft, omdat ik hem gisteren op TV zag bij Pauw. Ik was benieuwd in hoeverre Kieft het Christendom aan de orde stelt als zijnde ‘n middel voor Hitler om de massa te mobiliseren en aan zich te binden. Religie wordt immers nog steeds vaak gevrijwaard van kritiek. Zoals bijvoorbeeld in het geval wanneer iemand zichzelf opgeblazen heeft en terrorisme expert Beatrice de Graaf de zaak bespreekt bij DWDD. Dan worden er allerlei redenen aangedragen ter verklaring, maar de religieuze motivering blijft onderbelicht.. Het is altijd de cultuur, het is de opvoeding, het is de radicalisering door sociale achterstand enz. Religie is echter in de meeste culturen wél de leverancier van de moraal, dus een belangrijke achterliggende oorzaak. Een zelfmoord terrorist kan m.i. zijn onomkeerbare daad eigenlijk alleen verrichten als hij aan de belangrijkste voorwaarde voldoet: geloven in de Hemel. Hij gelooft door zijn daad regelrecht in de Hemel te komen. En dat geloof in de Hemel en z’n onlosmakelijke tegenhanger (de dreiging met) de Hel, is hem bijgebracht door meestal goed bedoelende ouders en andere opvoeders die een “gematigde” versie van de religie aanhangen. In feite is m.i. dit op het eerste gezicht onschuldig aandoende “basisgeloof” de gevaarlijke geest in de fles en meteen het meest radicale gedachtegoed wat de religie mensen bijbrengt. Ermee geïndoctrineerd in die tijd van een mensenleven waarin men het meest ontvankelijk is voor sprookjes: de vroege jeugdjaren. Het irreële geloof (de “nestgeur”) wordt als een instinkt gevolgd, tegen de ratio in en gaat vaak een leven lang mee. Zonder dit geloof in de Hemel geen zelfmoord actie. De overwegend Katholieke en Protestantse bevolking van Duitsland vormde een enorm reservoir van eeuwenoude antisemitische sentimenten die door der Führer alleen maar wakker geschud hoefde te worden, na het schudden hoefde hij alleen nog de kurk van de fles te trekken. Hitler had de Jodenhaat niet uitgevonden, Luthers boekje “Over de Joden en hun leugens” was voor hem een inspiratiebron, de “Kristallnacht” viel niet per ongeluk samen met de datum van Luthers verjaardag. Hitlers toespraken bevatten vaak referenties aan God en de “voorzienigheid” e.d. om in te spelen op de gevoeligheid voor religieuze beeldspraak om zo de emotionele connectie met zijn “volgelingen” te maken. De religie zorgde ook voor een reservoir van mensen die in allerlei idiote dingen kunnen geloven, er hoeft slechts ingespeeld te worden op hun fantasieën over een ideale wereld met een sterke leider, een Messias. Een sterke leider van een “1000-jarig rijk” als vertegenwoordiger, als aardse tegenhanger van de almachtige leider in de Hemel, meedogenloos totalitair en absoluut. “Alternatieve” feiten zijn in de politiek van Erdogan ook aan de orde van dag, de achterban is gewend aan geloven in dingen die volslagen irreëel zijn, ze gaan religie associëren met patriottisme, daar komt geen nadenken aan te pas, ze zijn gewend aan sterk wij/zij en zwart/wit denken, zondebokken, vijandbeelden, ongelovigen… zij zijn de schaapjes en Erdo is hun herder. Erdogan, Wilders, Le pen, (hoe heet) het Duitse equivalent (ook weer?), de fanatieke voorstanders van het referendum in Zwitserland, Trump zij horen hun eigen echo, als zij naar de stem van het volk zeggen te luisteren en via democratische weg aan de macht komen.Zijn al deze mensen voldoende toegerust voor democratie, of willen zij eigenlijk lekker makkelijk een ouderwetse “zowaar helpe hem God” almachtige leider?
Mein Kampf verbieden is m.i. verkeerd, het moest al jaren gelezen en bekritiseerd kunnen worden. Er is ook nog een grote lijst van verboden boeken waar een heleboel boeken op staan, waarvan het een grote schande is dat ze erop staan, maar waar Mein Kampf wel op hoorde maar nu juist ontbrak: de Index van het Vaticaan.
Groetjes,
Siem