Als je de Gemäldegalerie in Berlijn tegen de nummering in bezoekt, met de wijzers mee dus, sta je weldra voor een van de wonderlijkste stukken van het hele museum. Trouwe OCW-volgers hebben ongetwijfeld al gedacht: hé, dat komt me bekend voor. Klopt. Op 20 mei 2013 ging het over La Citta Idéale, een mysterieus schilderij in het Palazzo Ducale in Urbino. Het verwante stuk in Berlijn heet La Veduta di città ideale en is toegeschreven aan Francesco di Giorgio Martini (1439-1510). Ook hier zien we een gaaf stukje stadsarchitectuur, in een strak perspectief, met doorzicht tussen twee gevelrijen door. Waar in het schilderij in Urbino het verdwijnpunt opgeslokt wordt door de pontificale ronde tempel in het midden, kijken we nu uit op verre haven, waar we zowaar wat tekenen van leven zien, althans enige bedrijvigheid in de vorm van een paar schepen. Een verschil is ook de omlijsting. Het schilderij in de Gemäldegalerie valt onder de zogenaamde spallieres. Dat zijn beschilderde achterpanelen van een ledikant, dressoir of canapé. Zie ook de houtpartij onder het schilderij, die het door het perspectief al gesuggereerde effect van een kijkdoos nog versterkt. Nog een verschil is de portico op de voorgrond, die op zich weer een omlijsting van het stadsbeeld vormt. Een sterke overeenkomst met ‘Urbino’ is het ook hier totaal ontbreken van enig menselijk wezen. Veelzeggend, dat de mens ontbreekt in de fantasie van de ideale stad. Er bestaat nog een derde schilderij in deze fascinerende categorie. Dat hangt in het Henry Walters Art Museum in Baltimore. Het is aan wéér een andere Italiaan toegeschreven: Fra Carnevale. Hier zijn zowaar wat mensen op te zien, in totaal een stuk of tien. Het geheel maakt minder indruk dan de beide andere stadsgezichten. Maar als OCW binnenkort een paar weken uit de lucht is, dan komt dat door een studiereis naar Baltimore.
Geef een reactie