Hoe houden ze het vol, die boekantiquariaten, vroegen we ons eergisteren af. In Deventer zitten er heel wat. Met name in de Kleine Overstraat. Twee tegenover elkaar hebben dezelfde eigenaar. De hele dag zigzagt hij heen en weer tussen Vivaldi en Telemann. In een van zijn winkeltjes stond Willem Elsschot en de vrouwen, een essay van Guido Lauwaert. Voorin stond: “Voor René: dubbele liefde: én Elsschot én de vrouwen. Rik en Lisette. Do 12 mei 2011. De zoete bron.” Dat was zó attent van Rik en Lisette, dat we dit boekje natuurlijk niet konden laten liggen. Je vraagt je af hoe ze het wisten. Er was nóg iets over Elsschot. Willem Elsschot, mijn vader, in 1994 op hoge leeftijd geschreven door Elsschots jongste dochter Ida (1918-2009). Op de achterflap lezen we dat ze ‘met dezelfde kritische opstandigheid’ als haar vader op zoek gaat naar de feiten in het leven van haar ouders. “Ze portretteert de zachtaardige vader van de jaren twintig die haar leerde zwemmen en beschrijft de omslag naar de norse man die in de jaren dertig zijn schrijverschap weer opneemt.” Nu eerst even terug naar 6 juli van dit jaar. Toen stond op deze plek een berichtje over het bezoek dat Willem Elsschot in augustus 1936 bracht aan het Duitse plaatsje Lorch aan de Rijn. “In 
datzelfde jaar verscheen er een Duitse vertaling van Tsjip waarin, tot De Ridders grote ontzetting, de zin ‘Dat hij moet opstappen met de verdrukte scharen om vorsten en grooten tot brij te vertrappen’ was weggelaten.” Een merkwaardige parallel met dit incident vinden we op bladzijde 81 van het boekje van Ida de Ridder: “Zijn gereserveerdheid over zijn schrijverschap heb ik hem in familiekring slechts uiterst zelden horen opgeven. Eenmaal gebeurde het toen hij een lezing moest geven voor de radio. Hij koos voor het einde van Tsjip. Toen hem ter plaatse zijn tekst werd voorgelegd, bleek één zin geschrapt: ‘Dat hij moet opstappen met de verdrukte scharen om vorsten en groten tot brij te vertrappen.’ Hij weigerde te spreken, verzocht zijn onkosten te vergoeden en en nam de eerste trein naar huis. Hij was dermate geschokt door deze censuur dat hij het voorval nog diezelfde avond thuis vertelde.”
Zie ook: ‘Willem Elsschot? Elsschot?’ en Een uitgaande lamp die dreigt te ontploffen
Geef een reactie