Het was zo’n echte DDR-dag, in de eerste week van januari, in een miezerig Berlijn, af en toe geteisterd door wild vlagende hoosbuien. Op de hoek van de Ruschestrasse en de Normannenstrasse, in het zuidoosten van de stad, ligt een gebouwencomplex van onvoorstelbare afmetingen. Het is het voormalige hoofdkantoor van het Oost-Duitse Ministerium für Staatssicherheit. In het bescheiden Gebouw 1 is tegenwoordig het Stasi Museum gevestigd. De entree is door een sinister portiek aan het oog onttrokken. Die afscherming werd noodzakelijk toen midden jaren zeventig aan de naburige Frankfurter Allee nieuwe woonkazernes werden gebouwd. Stel je voor dat vanuit die flats te zien was wie het ministerie in- en uitliep! De ingang is sinds 1989 (en wie weet hoe lang daarvoor al) onveranderd gebleven: zware, koperkleurige deuren die zich niet zomaar gewonnen geven. In de hal zo’n berucht wit busje dat diende als mobiele verhoorkamer. Op een van de eerste informatieborden staat: “Die Herschenden schufen ein System aus Gewalt und Drohung, Belohnung und Bevorzugung. Die einzelne sollte zu Anpassung, Unterwerfung und wo möglich zum Mittun erzogen werden.” De Stasi telde op het laatst honderdduizend reguliere medewerkers en tweehonderdduizend informele verklikkers. Verbijsterd vraag je je af hoeveel zelfvertrouwen een regime had dat zo’n immens inlichtingenapparaat nodig dacht te hebben. In de voormalige werkruimtes, bekend uit de film Das Leben der Andern, die hier gedeeltelijk is opgenomen, is te zien hoe de Stasi te werk ging. Natuurlijk zijn er de afluister-‘wantsen’, die in de holtes van kamerdeuren waren aangebracht. Er hangt een stropdas met een klein kijkgat waarachter een fotocameraatje kon worden bevestigd. Een tuingieter, met een cameralens voor de tuit, de ontspanner onder aan de handgreep en een dubbele bodem zodat er toch gewoon water in kon. Bijna aandoenlijk, om niet te zeggen belachelijk, zijn de vertrekken (inclusief keuken en badezimmer) van Erich Mielke, de man die decennia lang als Minister van Staatsveiligheid leiding gaf aan de Stasi. Het meubilair is van een smakeloosheid die zelfs in de jaren tachtig al ernstig ouderwets moet zijn geweest. Na een uur in Gebouw 1 is het mooi geweest, zoals Berlijn wel meer historische locaties heeft die je als Europeaan absoluut gezien moet hebben, maar ook weer niet te lang.
Geef een reactie