Ze kleedde zich aan in het donker en ze fluisterde ‘Amen’. Ze zag er leuk uit in het roze, een jonge meid leek ze wel weer. Twintig jaar getrouwd en geen moment van twijfel. Ze glipte de deur uit, de nacht in. Zilveren vleugels droegen haar over de zee, van de westkust van Ierland naar West-Tennessee. [Lees meer…]
Omdoezeld
Stijn Streuvels – Modest Huys (1915)
Kind van de jaren zeventig
Ging De wintertuin nog over de schoonouders van Jan Konst (1963), in Na de revolutie – kind van de jaren zeventig duikt hij in de geschiedenis van zijn eigen familie. Konst maakt deel uit van wat wel de Verloren Generatie wordt genoemd. Deze groep kwam te laat voor de revolutionaire jaren zestig, had weinig te klagen in de voorspoedige jaren zeventig, maar werd na 1980 geconfronteerd met massawerkloosheid en de eerste economische recessie sinds de oorlog. Konst groeit op in een redelijk welvarend, traditioneel rooms-katholiek gezin in Baarn. In het verzuilde Nederland van de jaren zestig en zeventig was dat geloof voor het gezin Konst een vaste waarde en een betrouwbaar moreel kompas. Maar ook hier ontstond irritatie over de starheid van het roomse bestuur in Nederland. Langzaam [Lees meer…]
Moderne mythe
Vanavond om 20.00 uur op Veronica. ‘Revenant’ betekent volgens het woordenboek ‘(als) uit de dood teruggekeerde; geest, spook’. De pelsjager Hugh Glass (geweldig gespeeld door Leonardo diCaprio) wordt door zijn collega’s ‘voor dood’ achtergelaten, nadat hij in een gevecht met een beer vreselijk toegetakeld is. Een normaal mens zou deze situatie nooit overleven, maar Glass is geen normaal mens. Hij is een soort Griekse held, die – misschien op voorspraak van een of andere, hem gunstig gezinde godheid – onsterfelijk lijkt te zijn. Een snerpend salvo van roodhuidenpijlen kan hem niet deren. Hij houdt stand in een woest kolkende, ijskoude rivier. Zelfs tegen die beer van voorwereldlijk formaat, met klauwen als keukenmessen, is hij opgewassen – maar vraag niet hoe hij uit de strijd komt. Als een spookverschijning strompelt DiCaprio, meer dood dan levend, door de sneeuw, voortgedreven door wraakzucht. The Revenant heeft niets met de realiteit te maken, ook [Lees meer…]
De stralende middeleeuwen
Het begint in het jaar 430 na Christus in Ravenna, waar Galla Placidia, zus van de Romeinse keizer, een kapel laat bouwen met een mozaïek waarvan het goud, gekleurd glas en diep blauw lapis lazuli alles en iedereen overstraalt, alsof je zo de hemel inkijkt. Bijna duizend jaar later is het de uit Florence gevluchte dichter Dante die in dezelfde kapel de inspiratie vindt voor het derde, paradijselijke deel van zijn Goddelijke Komedie. De Amerikaanse historici Matthew Gabriele en David M. Perry maken in hun The Bright Ages – A new history of Medieval Europe korte metten met de gangbare opvatting dat de tijd tussen het eind van het Romeinse rijk en het begin van de Renaissance een periode was van geestelijke armoede, naargeestige duisternis, permanent bloedvergieten en grimmige pandemieën die de helft van de bevolking wegvaagden. Natuurlijk, er [Lees meer…]
Niks bijzonders
Beroerder dan John kun je het haast niet hebben: hij moet zijn vierjarig zoontje Michael alleen opvoeden (moeder na een half jaar met heimwee terug naar Rusland), maar is terminaal ziek. Toch zijn ze gelukkig samen, op hun manier. Intussen doet John alles om voor Michael een goed adoptiefgezin te vinden, voor straks… Die zoektocht is de rode draad in de film Nowhere special (GB, 2020, maar nu pas uit). Moet hij gaan voor het echtpaar met dat prachtige huis en beiden een goedbetaalde baan? Of dat gezin waar ze adoptiekinderen gewend zijn? Die alleenstaande vrouw misschien, die natuurlijk wel begrijpt dat ze haar niet kiezen – ze zou het zelf ook wel weten. De tijd dringt, je ziet John fysiek wegkwijnen. Maar hij wil alleen maar het allerbeste voor zijn Michael, al snapt hij ook wel dat het allerbeste niet bestaat en [Lees meer…]
Zoo fout
Dr. Lutz Heck (1892-1983) nam in 1932 de leiding van de Zoologischer Garten in Berlijn over van zijn legendarische vader Ludwig. Onder diens 44-jarige bewind was de Berliner Zoo uitgegroeid tot een van de soortenrijkste dierentuinen ter wereld. Zijn zoon Lutz verving overal de tralies en hekwerken door natuurlijke barrières, volgens de toen geldende modernste opvattingen. Onder zijn leiding werden bovendien de nu nog bestaande apentuin, leeuwensteppe en de verblijven voor de wolven en beren gebouwd. Dat in de jaren dertig de raad van toezicht werd gezuiverd van Joden en vanaf 1939 Joden niet meer naar binnen mochten, was voor Heck geen reden ontslag te nemen als directeur. Sterker nog, in 1933 had hij zich aangemeld als lid van de SS [Lees meer…]
BOEM PAUKESLAG
Paul van Ostaijen (1896-1928): zonder twijfel een van de meest interessante dichters uit ons taalgebied. Hij was voortdurend op zoek naar nieuwe vormen om uitdrukking te geven aan zijn onuitputtelijke zeggingskracht. Zijn werk varieert van wilde, imposante typografische experimenten als Bezette Stad en De feesten van angst en pijn tot een ontroerend, ingetogen pareltje als Melopee: ‘Onder de maan schuift de lange rivier/Over de lange rivier schuift moede de maan/Onder de maan op de lange rivier schuift de kano naar zee’. De Vlaams cultuurzender Klara en Vlaams-Nederlands Huis De Buren hebben samen een zeer mooie podcast gemaakt over het leven [Lees meer…]
Muziek voor Stalin
Wat doe je als je als serieuze Russische componist ineens geacht wordt muziek te schrijven voor de nieuwe socialistische heilstaat, de Sovjet-Unie? Niks geen ingewikkelde atonale moeilijkdoenerij meer, maar toegankelijke, begrijpelijke deuntjes die de arbeiders kunnen meeneuriën en hen opport tot blijmoedigheid en nog harder werken? Je kunt je plooien en hopen dat de grillige Stalin je met rust laat. Of je plooit niet, met de zekerheid dat je geen leven meer hebt, overal met de nek wordt aangekeken en ergens in de Goelag eindigt. Dit was het dilemma waar tientallen Russische componenten en musici vanaf de jaren twintig [Lees meer…]
Een goede baas, vooral voor zichzelf
In El Buen Patrón (2022, Spanje) is Blanco (Javier Bardem) de indrukwekkende, geliefde baas van het familiebedrijf dat al generaties lang weegschalen maakt. Familiebedrijf in dubbele zin, want hij beschouwt zijn personeel eigenlijk ook als één grote familie. Zoals het een echte pater familias betaamt, heeft Blanco het beste voor met z’n onderdanen. Zolang ze tenminste niet de aanstaande prijs voor de meest excellente onderneming in gevaar brengen, zoals zijn hoofd logistiek, die door privéproblemen de nodige steekjes laat vallen. Een andere kwestie betreft een ontslagen werknemer, die luidruchtig verhaal komt halen. Dan blijkt dat Blanco ook een andere kant heeft: op een meedogenloze manier lost hij die zaakjes op, minzaam glimlachend, waarbij hij er niet voor terugdeinst diep in te grijpen in het privéleven [Lees meer…]