In De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan schrijft Stefan Zweig (1881-1944) over ontmoetingen met tijdgenoten die een hoofdrol speelden in de politiek, kunst en cultuur van zijn tijd. Vandaag: Feruccio Busoni. “Een ander voorbeeld van zo’n amfibisch tussen twee landen levend mens was Feruccio Busoni, van geboorte en opvoeding Italiaan, van keuze Duitser. Van mijn jeugd af was ik op geen enkele pianosolist zo gesteld geweest als op hem. Als hij zich concentreerde aan de piano, kregen zijn ogen een prachtige, dromerige glans. Beneden schiepen zijn handen moeiteloos muziek, maar boven [Lees meer…]
Stefan Zweig ontmoet Rathenau
In De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan schrijft Stefan Zweig (1881-1944) over ontmoetingen met tijdgenoten die een hoofdrol speelden in de politiek, kunst en cultuur van zijn tijd. Vandaag: Walther Rathenau. Deze liberale, rijke, joodse industrieel werd na de Eerste Wereldoorlog eerst benoemd tot minister van Wederopbouw en daarna van Buitenlandse Zaken. Zweig had voor de oorlog al kennisgemaakt met Rathenau. In juni 1922 zoekt hij opnieuw contact. “Aarzelend belde ik hem in Berlijn op. Kon ik een man lastigvallen die bezig was het lot van de tijd mee te vormen? ‘Ja, dat is moeilijk,’ zei hij aan de telefoon, ‘ook vriendschappen moet ik nu aan mijn werk opofferen.’ Maar [Lees meer…]
Stefan Zweig ontmoet Tolstoj
In De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan schrijft Stefan Zweig (1881-1944) over ontmoetingen met tijdgenoten die een hoofdrol speelden in de politiek, kunst en cultuur van zijn tijd. Vandaag: Lev Tolstoj. In de jaren na de Eerste Wereldoorlog gaat het Stefan Zweig voor de wind. Hij heeft miljoenen lezers over de hele wereld. Overal vandaan krijgt hij uitnodigingen om te komen spreken en voorlezen uit zijn werk. Zo maakt hij in 1928 een reis door de jonge Sovjet-Unie. Uiteraard [Lees meer…]
Krasnapolsky in Peine
Opeens, in de buurt van Peine, dichtbij Hannover, zie je een bordje met ‘Gedenkstein Krasnapolsky’. Nu denk je bij Krasnapolsky natuurlijk meteen aan ‘hotel’, ‘Amsterdam’ en Herman Brood – oh nee, dat was het Okura. Wat moest die naam dan aan de rand van een bos bij Peine?! Het blijkt wel degelijk om ‘onze’ Krasnapolsky te gaan. ‘Adolph Wilhelm Krasnapolsy (1834-1912)’, staat verderop op de gedenksteen. En: ‘Sohn eines Schneidermeisters in Peine, Amsterdamer Hotelier, stiftete 1911 seiner Heimatstadt 30.000,- Goldmark für die Gestaltung des Herzberges.’ Ah, vandaar dus. Van die goudmarken heeft de gemeente een mooi wandelgebied van de Herzberg gemaakt, al zijn de informatieborden over de lokale flora en fauna verbleekt [Lees meer…]
Steeds een grotere kamer
Ammonite (GB, 2020) speelt zich rond 1840 af in een Engelse kustplaats. Mary Anning (Kate Winslet) is een begaafd paleontoloog, maar omdat wetenschap in die tijd een mannenzaak was, beperkt haar werk zich tot het vinden en 
presenteren van fossielen, en komt ze aan verder onderzoek niet toe. Ze laat het maar zo. Dan wordt – voor geld – Charlotte (Saoirse Ronan), een depressieve jonge vrouw uit de stad, aan haar toevertrouwd. Het duurt lang voor de stuurse Mary zich een beetje openstelt voor Charlotte, die echt haar best doet om niet in de weg te lopen. Tegen het fantastische decor van de Engelse zeekust zie je de twee vrouwen [Lees meer…]
Bijna perfect
Vrouwen hebben de laatste tijd wat meer speelruimte in Saoedi-Arabië. In The Perfect Candidate (2020) mag de jonge arts Maryam zelf sturen in haar eigen auto, zelfs zonder een mannelijk familielid erbij. Op haar werk in het dorpshospitaal wordt ze echter als vrouwelijke dokter nog niet door iedereen serieus genomen. Een oude man die als verkeersslachtoffer wordt binnengereden, weigert pertinent zich door haar te laten behandelen. Dat binnenrijden is een verhaal op zich, want de inrit is één grote modderpoel, waar met een brancard nauwelijks doorheen te ploegen valt. Maryam heeft er al vaak over geklaagd, maar krijgt als vrouw bij de autoriteiten geen gehoor. Dan doet zich door een toeval de mogelijkheid voor om zich kandidaat te stellen voor de gemeenteraad. Ook dat is daar tegenwoordig voor vrouwen [Lees meer…]
Treinhanden
De treinen van Bombay, met dagelijks zes miljoen passagiers, trekken zich niets aan van natuurwetten. Er gaan meer mensen in dan erin kunnen.
Suketu Mehta, die weet hoe het zit met deze onmogelijke treinreizen, zegt dat er altijd mensen achter zo’n volgepakte trein aan rennen. Wie de trein mist, verliest zijn baan.
Dan steken er handen uit de ramen en van de daken, en die helpen de achterblijvers aan boord te klauteren. En deze treinhanden vragen de aanklampers niet waar ze vandaan komen, welke taal ze spreken, of ze in Brahma, Allah, Boeddha of Jezus [Lees meer…]
Schrijnend plaatjesalbum
Een ‘nocturne’, zegt Wikipedia, is ‘een muzikale compositie die geïnspireerd is op de sfeer van de nacht, een romantisch of dromerig geheel’. Die nachtelijke sfeer klopt, in de filmische compositie Notturno (Italië, 2020). Maar de romantiek en dromerigheid zitten vooral in de plaatjes, en bepaald niet in de gebeurtenissen. Notturno is een kaleidoscopische documentaire over verschillende oorlogsgebieden in het Midden-Oosten, met name de grensstreken van Irak, Syrië, Koerdistan en Libanon. Drie jaar lang trok de Italiaans-Amerikaanse regisseur Gianfranco Rosi er rond om te kijken, te praten en te filmen. De oorlog zelf bromt en rommelt hooguit wat op de achtergrond. Wat Rosi laat zien is wat er met de mensen gebeurt, of gebeurd is. Verbazingwekkend stoïcijnse Yezidi-wezen die aan de hand [Lees meer…]
Wederom voor volwassenen
Ramakers, de nieuwe stads-sinterklaas van Nijmegen, had zich verkeken op de sterke stroming in de Waal. De bisschop, als een razende in het rond rollend, doch onverdroten in functie blijvend, verdween zegenend aan de einder. Hij werd uiteindelijk aangetroffen ter hoogte van Druten in het riet, bemodderd, maar nog onvervaard. Fluks werd hij naar de Grote Markt vervoerd, maar daar deden zich nieuwe incidenten voor. Lees [Lees meer…]
Alleen voor volwassenen
Hoog tijd voor een schokkende sinterklaasherinnering van Godfried Bomans. Het verhaal speelt in zijn studententijd, toen Nijmegen een zogenaamde stads-sinterklaas had, een functie die jarenlang vervuld werd door een gepensioneerd majoor bij de cavalerie, van Titsen genaamd. De plaatselijke geestelijkheid nam echter [Lees meer…]