‘Niet voor onze ogen bedoeld,’ zegt Pieter Roelofs, hoofd schilder- en beeldhouwkunst van het Rijksmuseum, over het gebedenboek van Maria van Gelre. Dat klopt. Het was bedoeld voor de ogen van Maria zelf, en misschien voor die van haar erfgenamen, maar niet voor ons. Koningin Maxima, met wie Maria wel vergeleken wordt (even charmant en invloedrijk) zou toch ook raar opkijken als ze hoorde dat haar iPhone in het jaar 2618 nog in een museum tentoongesteld zou worden. Bovendien: de bladen van het gebedenboek zijn zo kwetsbaar, na zeshonderd jaar, dat ze eigenlijk niet in de openbaarheid thuishoren. Toch gunt Museum het Valkhof in [Lees meer…]
Zo maar een kleuterjuf
Een ‘gewonere’ actrice dan Maggie Gyllenhaal is nauwelijks te vinden. Het duurt dan ook even voor je in de gaten krijgt dat de door haar gespeelde kleuterjuf Lisa in The Kindergarten Teacher (VS, 2018) bepaald niet zo gewoon is als je eerst dacht en zelfs gaandeweg maniakale trekjes gaat krijgen. Als liefhebber van kunst en cultuur verfoeit ze de geestelijke vervlakking en banalisering die ze overal om zich heen ziet – niet in het minst bij haar eigen kinderen. Zonder veel succes zit ze op een cursus poëzie. In haar werk probeert ze de kleuters vertrouwd te maken met letters, woorden, liedjes en verhalen. Op een dag hoort ze hoe een van hen, de vijfjarige Jimmy, iets mompelt wat waarachtig wel een gedicht lijkt. En daar blijft het niet bij. Het jongetje [Lees meer…]
We zijn nog lang niet van die populisten af
Wie als liberaal-democraat denkt dat Wilders, Trump, Orban, Erdogan, Salvini en Brexit opeens uit de lucht zijn komen vallen en dat populisme een probleem van voorbijgaande aard is, maakt zichzelf wat wijs. In hun boek National Populism, The Revolt Against Liberal Democracy tonen de Britse politicologen Roger Eatwell en Matthew Goodwin overtuigend aan dat het nationaal-populisme al decennia lang in opkomst is en dat het nog vele jaren de wereldpolitiek zal beïnvloeden. Eenvoudig omdat de onderliggende oorzaken niet zo maar weg zullen zijn. Eatwell en Goodwin signaleren vier van die oorzaken. De eerste is wantrouwen in het democratisch systeem. Mensen hebben het gevoel dat er niet naar hen geluisterd wordt, dat alles beslist wordt in achterkamertjes of op ongrijpbare platforms als ‘Brussel’. De tweede oorzaak is de angst dat de eigen historische identiteit wordt aangetast [Lees meer…]
Pier in brand
De pier van Hastings (East Sussex, Engeland) werd gebouwd in 1872. In de jaren dertig was hij een populaire wandelpromenade en ontmoetingsplek. Maar echt fameus werd de pier in de zestiger jaren als poppodium, met legendarische optredens van onder meer The Rolling Stones, The Who, Jimi Hendrix, Genesis, Tom Jones, Ten Years After en Pink Floyd. Pink Floyd–oprichter Syd Barrett speelde er voor het laatst met zijn band, op 20 januari 1968. In 1990 had de pier te lijden onder een zware storm. In de jaren daarna was [Lees meer…]
Nog mooier dan in het echt
Peter Paul Rubens (1605-1640) was een soort grootindustrieel in 17e-eeuwse schilderkunst. Zijn bedrijf produceerde aan de lopende band topstukken voor klanten in heel Europa. Er zijn honderden werken van hem bewaard gebleven – waarschijnlijk nog maar een deel van de totale productie. Hij heeft ze lang niet allemaal eigenhandig geschilderd, al heeft hij er wel altijd de hand in gehad. Rubens zette in zijn atelier de grote lijnen uit, liet het werk uitvoeren door zijn assistenten en plaatste zelf de artistieke puntjes op de i. Het gaat nu eigenlijk alleen om dat eerste – de lijnen uitzetten. In Museum [Lees meer…]
Eigen volk eerst
BlacKKKlansman (2018, Spike Lee) vertelt het waargebeurde verhaal van Ron Stallworth, begin jaren zeventig een jonge, zwarte politieman in Colorado Springs. Zijn werk geeft hem weinig bevrediging, ook omdat sommige collega’s duidelijk blijk geven van hun afkeer van zijn huidskleur. Stallworth krijgt de mogelijkheid om undercoveragent te worden. Als hij een wervingsadvertentie van de Ku Klux Klan ziet, grijpt hij zijn kans. Via de telefoon kletst hij zich de organisatie binnen, zelfs tot in de hoogste regionen. Als hij wordt uitgenodigd om een bijeenkomst bij te wonen, stuurt hij onder zijn eigen naam zijn collega Flip erop af. Zo krijgen we een kijkje in de bijna kolderieke wereld van de Klan. Intussen blijkt er weinig ludieks te zijn aan de activiteiten van de KKK. Het is bijna niet voor te stellen hoeveel [Lees meer…]
Weg met de grenzen
“I don’t believe in borders, I don’t like flags, I have no boundaries. My only homeland: friendship, love and justice for all.” Een citaat van de in juli overleden kunstenares Myra Landau. Geboren (1926) in Roemenië, actief geweest in Brazilië, Mexico, Verenigde Staten, Chili, Cuba, Italië, Israël en uiteindelijk in Nederland. Het is juist en terecht dat het herfstnummer van Roar Magazine via dit citaat aan haar is opgedragen. Dat nummer heeft als thema namelijk: Beyond the Border. ROAR (Reflections On A Revolution) is een links journalistiek collectief dat zich inzet in de wereldwijde strijd voor ‘echte democratie’. Naast een online magazine met essays, films en blogs geeft ROAR vier keer per jaar een papieren tijdschrift uit, met bijdragen van journalisten en wetenschappers uit alle delen van de wereld. In hun voorwoord laten de redacteuren Jerome Roos en Joris Leverink hun licht schijnen over het thema van deze editie: “Tegen de overweldigende hypermobiliteit [Lees meer…]
Gek of ziek
In haar Van der Leeuw-lezing, gisteren in Groningen, sprak schrijfster Hilary Mantel onder meer over het gevaar van herinnering: “Vroeger dacht men dat het navertellen van een gebeurtenis therapeutische waarde had en dat overlevenden van een ramp het verhaal steeds opnieuw moesten vertellen totdat het op de een of andere manier uit hun systeem was. Tegenwoordig beseffen we dat iemand die in shock is en de belevenis opnieuw oproept zich meer kan herinneren dan de bedoeling was en dat die ervaring overweldigend kan zijn. Herinneringen aan vernedering en angst liggen fysiek opgeslagen en zelfs de meest geharde, fantasieloze persoon kan een volledige lichamelijke herbeleving krijgen wanneer een noodsituatie die eerdere gebeurtenissen weer oproept. De herinnering kan een luxe zijn die het lichaam zich niet kan veroorloven. We worden er gek of [Lees meer…]
Een onvergetelijke dag in Harlem
Zestig jaar geleden kwam een enorme groep jazzgrootheden bij elkaar. Niet om te jammen, maar voor de camera van Art Kane. De foto die hij om 10 uur ‘s ochtends op 12 augustus 1958 maakte van 57 jazzmuzikanten voor een bakstenen gebouw in 17 East 126 Street in New York, werd bekend onder de naam A Great Day In Harlem. We zien coryfeeën als Thelonious Monk, Charles Mingus, Count Basie, Sonny Rollins, Lester Young, Art Blakey, Horace Silver, Dizzy Gillespie, Coleman Hawkins en [Lees meer…]
Hoeren en klaplopers
Caravaggio, eindbaas van de Italiaanse barokschilderkunst, shockeerde de kunstzinnige elite van zijn tijd door hoeren en klaplopers in te huren als modellen voor zijn vaak Bijbelse taferelen. Tien jaar geleden lieten acht leden van het Italiaanse toneelgezelschap Malatheatre aan de hand van 23 tableaux vivants zien wat voor een idiote, onmogelijke poses Caravaggio zijn modellen liet aannemen. Het ging het gezelschap niet zo zeer om een 3D-reproductie van de schilderijen, maar meer om het weergeven van de scènes zoals Caravaggio die vanachter zijn schildersezel in zijn atelier moet [Lees meer…]