Kunstbroeder Carmiggelt zag mij eens, jaren geleden,
vrolijk op straat, met vrienden
schertsend en lachend, vlak bij een cinema, en dacht:
‘Het lijkt waarachtig wel of hij gelukkig is.
Wat fijn, wat heerlijk voor die jongen,
maar wat rampzalig voor de literatuur.’
(1973)
Gerard Reve, Verzamelde gedichten
Een paar jaar geleden ging de vwo-examentekst Nederlands over ‘de sublieme sigaret’. De auteur, Xandra 
Schutte, nam stelling tegen de – in haar ogen – heksenjacht op rokers. De sigaret was subliem, betoogde ze: juist door het doodsgevaar was roken zo aantrekkelijk. Dat kun je mensen niet verbieden. Het sublieme: een verbeten strijd op leven en dood, op de richel tussen uiterste pijn en ultiem genot. Ook in de kunst bestaat het sublieme. Hoewel het begrip al stamt uit de vierde eeuw, kwam het als kunstopvatting vooral tot uiting in de Romantiek, bijvoorbeeld in het werk van Caspar David Friedrich, met zijn magistrale, maar ook angstaanjagende landschappen. We waren in De Richtershof in Haaksbergen, waar classicus, dichter en vertaler Piet Gerbrandy voor de plaatselijke kunstkring een lezing zou houden over het sublieme in de kunst. Nou bestaat die kunstkring voornamelijk uit gegoede zestigers, die keurig hun contributie betalen, weleens een maandelijkse lezing missen omdat ze met de caravan in het Schwarzwald vertoeven en al jaren van hun vervroegde uittredingsregeling genieten, zij wel. Wij zaten achteraan, en keken uit over een deken van dunne, grijze lokken en glanzende tonsuren. Men had er zin in. Wie weet werd wel het wel net zo mooi als bij de vorige voordracht van Gerbrandy, over de Griekse lyriek. Piet stond rustig te wachten tot iedereen de koffie op had, en stak ingetogen van wal. Kalm legde hij uit hoe het zat met dat sublieme. Las wat voor, projecteerde een paar schilderijen. Men stootte elkaar genoeglijk aan, ja – het werd vast weer een leerzame avond. Hoe dicht pijn en genot bij elkaar kunnen liggen, blijkt uit de muziek van de Duitse jazzsaxofonist Peter Brötzmann, ging Gerbrandy verder. Luistert u maar even. Drie seconden later werd er gevochten om de defillibrator.
Volgende week maandag in de Paradiso in Amsterdam: Texas Jewboy Kinky Friedman (1944). Een multitalent. Als zevenjarige speelde hij al een simultaanpartij tegen schaakgrootmeester Reshevsky. In 1973 sloeg hij in met het album Sold American, gerust een klassieker op het gebied van de messcherpe grotestadscountry, met juweeltjes als ‘They ain’t making Jews like Jesus anymore’ en ‘Get your biscuits in the oven and your buns in the bed’. En zo kwam er nog een serie van een stuk of tien platen. Begin jaren tachtig raakte zijn muziekcarrière in het slop. Kinky Friedman gooide het roer om en werd detectiveschrijver. Hoofdpersoon in zijn boeken is ene Kinky Friedman, een gevatte speurneus die grappend en grollend de ene na de andere New Yorkse moord oplost. In 2004 besloot de zangerschrijver een gooi te doen naar het gouverneurschap van de staat Texas. Tot zijn verkiezingsleuzen hoorden oneliners als “Why The Hell Not?”, “My Governor is a Jewish Cowboy” and “He ain’t Kinky, he’s my Governor”. Hij kwam matig uit de verkiezingsdebatten en besloot de strijd te staken. Of dat een groot verlies voor de politiek betekende, is de vraag. In 2005 werd Kinky in een radiointerview gevraagd wat er volgens hem moest gebeuren met verkrachters. Hij antwoordde: “Gooi ze in de gevangenis, maak de sleutel zoek en dwing ze te luisteren naar een neger die in zichzelf zit te praten.”
De 18e eeuw lijkt nauwelijks bestaan te hebben. Zo ergens rond het rampjaar 1672 trokken we de gordijnen dicht, en we gluurden pas weer naar buiten toen een kleine Franse ex-artillerieofficier aan het raam klopte. De vergeten eeuw, zeggen ze. Niet terecht, blijkt in Museum Het Valkhof in Nijmegen. De tentoonstelling ‘Uit de plooi’ laat zien dat Nederland wel degelijk ademhaalde. “In de 18de eeuw raakte Nederland uit de plooi. Heel letterlijk met het verdwijnen van de diepe plooien in de damesjaponnen en de stijve mannenpakken. Maar ook in politiek en maatschappelijk opzicht ontplooien de mensen zich. De opvattingen over de rol van vrouw en kinderen in het huisgezin en over de rechten van burgers veranderen. De economische groei, en daarmee ook de politieke invloed, verschuift van de steden naar het platteland, en van het westen naar het oosten. Ook in geestelijk opzicht komen de mensen uit de plooi: de stijve zelfvoldane rijkdom van de 17de eeuw maakt plaats voor een persoonlijke beleving van geloof, individuele ontwikkeling en omgang met de medemens.” De tentoonstelling geeft een verrassende kijk op de positie van het oosten van Nederland in de 18e eeuw. Die was in politiek en economisch opzicht een stuk prominenter dan tegenwoordig. ‘Uit de plooi’. Te zien tot en met 26 mei. (Dank voor de tip.)
De lezer was gewaarschuwd. Nog lang niet het laatste van WC Fields. Blinde man met stok, uit It’s a gift (Duitse ondertitels).
Als je alleen wilt weten hoe laat het is, kun je ook op je mobiel kijken. Maar het is een luxe om een kleine machine om je pols te voelen, iets waar je ook naar kijkt als je allang weet hoe laat het is. David Sokosh uit Brooklyn was afgestudeerd als fotograaf, vond geen werk, verdiende wat dollars op de rommelmarkt en kwam zo in aanraking met klokken en horloges. Hij besloot ze zelf te gaan maken, en koos voor puur en simpel. Geen quartz of batterijen, gewoon mechanisch opwinden. Zie ook de foto’s.
Bassem Youssef, gastheer van een populair satirisch tv-programma in Egypte, wordt vaak vergeleken met zijn goede vriend Jon Stewart. Vorig weekend werd Youssef gearresteerd op beschuldiging van het beledigen van de islam en het kleineren van president Mohammed Morsi. Je kon erop wachten dat Jon Stewart het in zijn eigen show zou opnemen voor Youssef. Dik lachen, maar ook vlijmscherp: heeft Morsi in een tijd van een instortende economie, toenemend seksueel geweld en kwijnend toerisme niets anders om zich druk om te maken dan de plaagstoten van een politiek satiricus?
De Fransen hebben gewonnen! Vive la France! Maar wat is hier winnen? Je kunt alleen van een militair succes van de Fransen spreken als je ervan uitgaat dat het de intentie was van de islamistische groepen om in het noorden van Mali een islamitisch kalifaat te stichten. Het is precies dit punt waar veel analyses, en het gros van de mediaberichten, de plank misslaan. Controle over Mali is nooit het einddoel geweest. Een analyse door Joris Leverink.