Na het bezoek aan een fabriek kreeg Kronkel een lift van een vrachtauto, die volgens zijn vriend ‘tóch naar de stad’ moest. “Even later klom ik in de cabine van een wegkasteel, dat hoog was opgeladen met ijzeren platen. De chauffeur drukte mijn hand of hij ‘m houden mocht. Hij was een nog net tot de menselijke soort toegelaten twijfelgeval van middelbare leeftijd, in het genot van een kloek geschapen, rijkelijk bestoppeld hoofd, waarop een trek van ontstelde verbazing zich metterwoon gevestigd had. ‘Nou, [Lees meer…]
Joviale SS’er
De Belg Stefan Hertmans is een van de grote schrijvers van het Nederlands taalgebied, wat hij opnieuw bewijst met De opgang. De titel heeft betrekking op de carrière van Willem Verhulst. Deze woonde tijdens de oorlogsjaren in het huis in Gent waar een paar decennia later Hertmans zelf bewoner van zou zijn. Pas als hij daar alweer uit verhuisd is, ontdekt de schrijver wat voor iemand Verhulst geweest is: een venijnige collaborateur en zelfs een fanatiek SS’er, verantwoordelijk voor de vervolging, deportatie en dood van talloze stadgenoten. Tegelijkertijd is Verhulst een joviale levensgenieter, toegewijd aan zijn gezin – zolang hij niet overnacht bij een van zijn maîtresses dan. Helaas heeft Hertmans bij het leegmaken van de woning een heleboel documenten uit die tijd als oud papier weggedaan. Toch slaagt hij erin nog heel wat over het leven van Verhulst boven tafel te krijgen, door eindeloos [Lees meer…]
‘Te gek slecht’
Wat niet onvermeld mag blijven is dat midden jarig zeventig te Utrecht een notoire rock’n’roller bij het horen van dit vioolconcert de muziek van Johann Sebastian Bach als ‘te gek slecht’ kwalificeerde. Het Vioolconcert in a klein, BWV 1041, is een van de bekendere werken van Bach. Eindelijk [Lees meer…]
Sperwers en roodborstjes
Van alle vreselijke tijden in het verleden moeten de jaren vijftig toch wel het allerverschrikkelijkst geweest zijn. Niets mocht, alles moest. Wie buiten de lijntjes kleurde, werd sociaal gelyncht. Gemengde huwelijken waren des duivels. Dat gold hier in Nederland, als religieuze grenzen werden genegeerd. Het gold zeker ook in Amerika, als een blanke jongen en een zwart meisje het lef hadden van elkaar te houden en, erger nog, te trouwen. Loving is het waargebeurde verhaal van Richard Loving, eenvoudige, zwijgzame metselaar, en zijn zwarte vrouw Mildred, slimmer en assertiever. Omdat gemengde huwelijken in hun staat Virginia taboe zijn (‘sperwers en roodborstjes doen het toch ook niet met elkaar?’) trouwen ze in Washington D.C. In de veronderstelling dat er een verschil is tussen trouwen en getrouwd zijn, trekken ze zonder erg in bij Mildred’s ouders, in Virginia. ’s Nachts valt de politie binnen, en wordt het echtpaar als criminelen afgevoerd. Ze hoeven niet [Lees meer…]
Vertrouwen in het kwadraat
Vooraf snap je niet waarom ze voor The Square (2017, Ruben Östlund) zo’n onappetijtelijke filmposter hebben gekozen. Een soort hulk op krukken, woest om zich heen kijkend, staand op een tafel tijdens een deftig diner. Achteraf begrijp je dat dit de sleutelscène is. Het vierkant waar alles om draait is de nieuwe kunstinstallatie van een hypermodern museum in Stockholm. Om de artistieke aanstellerij hieromtrent scherp in beeld te brengen, worden alle clichés uit de kast getrokken. Van een volstrekt ondoorgrondelijk statement op de website van het museum tot de obligate zaal vol kunstzinnige zandhoopjes, waarbij uiteraard de vraag opkomt wanneer iets kunst is. Het ‘vierkant’ is bedoeld als een vrijplaats waar veiligheid en vertrouwen heersen, en waar niemand wordt aangesproken op zijn mening. Dat er tóch grenzen aan die vrijheid zijn, blijkt uit de ophef die ontstaat [Lees meer…]
Trauma’s trek je gewoon door de plee
Vijf tot zeven centimeter onder de navel bevindt zich ons tweede brein. Dit is een ‘autonoom zenuwstelsel’ oftewel ‘gevoelscentrum’, althans volgens de theorie van ‘regressietherapeut’ Ronald Duchateau. Hij is van de ‘emotieve therapie’, die gebaseerd is op de veronderstelling dat je klachten zoals angstgevoelens, overspannenheid en seksuele blokkades kunt oplossen door te zoeken naar ‘ladingen’ in het lichaam, waarbij het gaat om ‘met energie geladen plekken waaraan een emotie en een beperkende overtuiging is gekoppeld’. De plekken ontstaan door traumatische ervaringen en leiden tot gedragspatronen die het logisch denken overtroeven. Ze worden MEL-punten genoemd, omdat ze bestaan [Lees meer…]
Did you evah
Cole Porter (1891-1964) is een van de beroemdste Amerikaanse liedjesschrijvers en componisten. Hij schreef niet alleen een paar succesvolle musicals (zoals Kiss Me Kate), maar ook een groot aantal populaire songs, die nog altijd gespeeld en gezongen worden. Porter was homoseksueel, wat in zijn tijd niet handig was. Om de schijn te vermijden, trouwde hij met een rijke, oudere, gescheiden vrouw. Dat werkte goed. Ze bleven tot aan de dood van zijn vrouw in 1954 [Lees meer…]
Nu ook voor gewone mensen
Als je in vroeger eeuwen niet van adel was, tot een welvarende kloosterorde hoorde of een rijke koopman genoemd kon worden, had je weinig kans ooit een blik te kunnen werpen op een kostbaar wandtapijt. Verfraaid met dure zijde en goudstiksel waren deze tapijten een belangrijke component van de praalzieke luister waarmee wereldlijke en geestelijke machthebbers hun indrukwekkende rijkdom probeerden uit te venten. Een van de beroemdste van deze pronkstukken is het Tapijt van Bayeux. Het gedenkt de overwinning van Willem de Veroveraar in 1066 in de Battle of Hastings, waarbij hij vanuit Normandië Engeland binnenviel en de Engelse koning Harold versloeg. Het zeventig meter lange [Lees meer…]
Laatste straal
Het project All of Bach van de Nederlandse Bach Vereniging kan niet genoeg geprezen worden. Het streven is al het werk van Johann Sebastian Bach gratis online te zetten, en ook nog in superieure uitvoeringen. Intussen is een derde klaar. Deze keer is de treurcantate Laβ, Fürstin, laβ noch einen Strahl (BWV 198) aan de beurt, beter bekend als de Trauerode. ‘Onmiskenbaar een van Bachs roerendste composities’, aldus de toelichting. De cantate was dan ook een eerbetoon aan Christiane Eberhardine van Brandenburg-Bayreuth, die destijds zeer populair was in Saksen, omdat ze weigerde [Lees meer…]
Insgelijks, Brutus!
‘Ook gij, Brutus?’ Dat waren volgens de overlevering de laatste woorden van Julius Caesar, toen hij op 15 maart 44 v. Chr. doodgestoken werd. Ja, ook Brutus, beschermeling van Caesar, was een van de daders. ‘Et tu?’ zou Caesar in zijn beste Latijn geroepen hebben. Dit is vrij onwaarschijnlijk, want Caesar sprak Grieks, en zei: Kai su, technon, wat zoveel betekent als ‘en jij, mijn kind’. Deze woorden worden vaak geïnterpreteerd [Lees meer…]