Gisteren was het precies 63 jaar geleden dat John Coltrane zich bij het Sonny Rollins Quartet voegde om Tenor Madness op te nemen. Rollins hierover op Twitter: “Hij was een soort priester. Coltrane verprutste geen tijd. Hij deed dingen nooit op een frivole manier. Alles wat hij deed was belangrijk.” In 1956 waren Rollins en Coltrane letterlijk en figuurlijk de toonaangevende tenorsaxofonisten in de moderne jazz. Tenor Madness (op de gelijknamige LP van Rollins) is een [Lees meer…]
Kijk uit voor de Zwarte Vrouw
“De bourgeoisie doet het in de broek voor de strijdbaarheid van de Zwarte Vrouw. En terecht. De kapitalisten weten het – beter dan veel progressieven: komt de Zwarte Vrouw in actie, dan staat de hele zwarte bevolking op. Historisch gezien is de Zwarte Vrouw de bewaakster, de beschermvrouwe van de zwarte familie. Vanaf de tijd van de slavenhandel tot de dag van vandaag draagt de Zwarte Vrouw de verantwoordelijkheid voor de zorg voor de familie, voor het afschermen van het gezin tegen racistische beledigingen, voor het opvoeden van kinderen in een tijd van lynchterreur, rassenscheiding en gewelddadig [Lees meer…]
Vrede door verraad
Dat er sinds 1945 geen wereldoorlog meer is geweest, danken we aan de Engelse spion Melita Norwood. Als medewerkster van een bureau dat in de jaren veertig onderzoek geheim nucleair onderzoek deed, speelde ze belangrijke informatie door aan de Russen, zodat die ook over een eigen atoombom konden beschikken. De film Red Joan (2019, GB) is – losjes – gebaseerd op het leven van Norwood. We zien Judi Dench als de tachtigjarige Joan, die opeens geconfronteerd wordt met haar verleden als vermeende landverraadster. Ze wordt gearresteerd en scherp ondervraagd. Ze geeft steeds meer over haar dubieuze verleden prijs. Terwijl ze wordt verhoord, gaan haar gedachten terug naar de tijd waarin zich dit allemaal afspeelde. In lange flasbacks zien we hoe ze als jonge, geniale natuurkundige verstrikt raakt in een web [Lees meer…]
Onbewaakte meesterwerken
Het is een wonderlijke gewaarwording. Terwijl je haast geen museum meer binnenkomt zonder gefouilleerd of gescand te zijn, er geen sprake van is dat je een tas meeneemt die groter is dan een sigarenkoker en er in elke zaal strabante suppoosten hebben postgevat om je vanwege het minste of geringste te ringeloren en terug te fluiten, kun je de Kerk van de Fransen te Rome gewoon binnenlopen om drie meesterwerken van Caravaggio [Lees meer…]
Bloed en suiker
Juni 1781, Londen. Aan een haak nabij Deptford Dock hangt het vreselijk toegetakelde lijk van Tad Archer. Hij was een fanatiek tegenstander van de slavenhandel. De plaatselijke politie is niet erg gemotiveerd om de dader te vinden. Daarom gaat Tads vroegere vriend Harry Corsham, kapitein in het leger en net terug uit de Amerikaanse vrijheidsoorlog, zelf op onderzoek uit. Hij ontdekt dat Archer op het punt stond een document openbaar te maken dat onherstelbare schade toe zou brengen aan de Britse slavenindustrie. De in Deptford gevestigde slavenhandelaren hadden er alle belang bij dat Archer tijdig de mond werd gesnoerd. Maar waarom moest dat met zweepslagen, brandmerken en een doorgesneden hals? En Archer is niet het laatste slachtoffer. Blood & Sugar is de debuutroman van Laura [Lees meer…]
Oorlog in het kleinst
In Anna’s War (Rusland, 2018) wordt de Tweede Wereldoorlog teruggebracht tot de kleinst mogelijke schaal: de overlevingsstrijd van een zesjarig joods meisje in 1941, in door de nazi’s bezet gebied, ergens in Oost-Europa. Het begin van de film is hartverscheurend. We zien wat lichaamsdelen uit het zand steken. Een knie, een schouder. Een witte jurk, een bruine broek, een zwarte schoen. Een massagraf. Dan beweegt er iets. Een klein meisje, slechts in onderbroek, duwt wat lichamen opzij. Even later zien we haar huiveren bij de haard in een boerderij. Dan levert de boer haar af bij de lokale nazi’s – wat moeten ze met een kleine Jodin, het leven is al zwaar genoeg. Anna ontkomt en nestelt zich in een ruimte boven een open haard, in iets wat een voormalig schoolgebouw lijkt. Door een paar spleten kijken we met haar mee naar de bezigheden van de volwassenen [Lees meer…]
Een gek aan de macht
Je hebt heel wat gestoorde machthebbers tegenwoordig, maar vroeger konden ze er ook wat van. De Romeinse keizer Caligula bijvoorbeeld, die ‘regeerde’ van 37 tot 41. De meeste historici zijn het erover eens dat Caligula volkomen krankzinnig was. Misschien wel de meest geschifte keizer van allemaal. Listverse zet zijn belangrijkste malligheden eens op een rij. Dat hij zijn paard aan tafel nodigde om een glas wijn mee te drinken, kan nog als een practical joke worden beschouwd. Maar het hoofd van een standbeeld van oppergod Jupiter vervangen door zijn eigen schedel is al een stuk bedenkelijker. En wat te zeggen van zijn opdracht aan het leger om het Kanaal aan te vallen, alsof het een gehate vijand was? En de bouw van enorme drijvende bordelen, waarop hij orgies organiseerde met de echtgenoten van hooggeplaatste politici, die hij vervolgens dwong toe te zien hoe hij met hun [Lees meer…]
Bijna-doodervaring
Wat ontbreekt, is de stank. Van rottende lijken, overstromende latrines, doodgeslagen ratten en al weken niet meer gewassen soldatenlijven. Voor de rest is de kijk- en luisterervaring bij They shall not grow old (2019, Peter Jackson) zó levensecht, overrompelend en indringend, dat je als bioscoopbezoeker bijna de neiging krijgt je te verontschuldigen voor je ongepaste aanwezigheid in die Noord-Franse loopgraven van WOI, met dat malle 3D-brilletje op, en in die luie stoel. Te midden van de talloze opgeschoten knapen, zo van school naar de oorlogshel gestuurd; geen idee waarom of waartoe. Als het regent of hagelt, kruip je in een gat in de wand van de loopgraaf. Je laarzen zuigen zich vast in de kleiige drek. Je makkers vallen om je heen als dominostenen, hun halve hoofd eraf, of met uitpuilende darmen. Je wordt gek van de [Lees meer…]
De breedbeeldgijzeling
Op 11 maart 2002 hield een man uit Uithoorn, ‘buschauffeur John R.’, zeven uur lang achttien mensen gegijzeld in de Amsterdamse Rembrandttoren. Ook had hij explosieven bij zich, waarmee hij dreigde het kantoorgebouw op te blazen. Hij was in de veronderstelling dat in de Rembrandttoren het Philips-hoofdkantoor gevestigd was. Maar Philips was juist een half jaar eerder verhuisd naar de naastgelegen Breitnertoren. Het maakte John niks uit. Hij nestelde zich bij de receptie, vanwaar hij alles in de gaten kon houden. De portier kon rustig verder gaan met zijn werk. Waarom Philips? Vanwege [Lees meer…]
Leren van de Turken
In Trouw afgelopen zaterdag een interview met de Turkse journaliste Ece Temelkuran over haar onlangs verschenen boek Verloren land, de zeven stappen van democratie naar dictatuur. Sinds 2016 werkt ze vanuit Zagreb, omdat ze zich in Turkije als kritisch journalist niet meer veilig voelde. Wat wij hier in Nederland meemaken, met de opkomst van rechts-populisme, gebeurde in Turkije twintig jaar geleden al, aldus Temelkuran. Het is een wereldwijd fenomeen. Steve Bannon trekt door Europa, Nigel Farrage wordt onthaald in de VS, Orban respecteert Baudet en Poetin respecteert Orban. Wat kan Nederland van de Turkse ervaring leren? “Niet aarzelen! (…) Ik voel hier veel aarzeling: rechts-populisme serieus nemen of niet? Is het gevaarlijk of waait het weer over? (…) In Turkije heeft die aarzeling tien jaar geduurd. Maar jullie hoeven die tijd en energie niet te verliezen om te begrijpen wat er in je land aan de hand is. We moeten echt [Lees meer…]