Een vrouwelijke kunstschilder was aan het eind van de achttiende eeuw een zeldzaamheid. Een naakte, pijp rokende vrouw, gezeten voor een haardvuur, zal ook geen gebruikelijk verschijnsel geweest zijn. Laat staan een koortsachtige liefdesrelatie tussen twee jonge vrouwen. Taboes die in Portrait de la jeune fille en feu (Frankrijk, 2019) zo schilderachtig en overtuigend in beeld gebracht worden, dat je vergeet dat het taboes geweest moeten zijn. In het begin van de film wordt Marianne naar een eiland voor de Franse kust geroeid, met als opdracht een huwelijksportret te schilderen van de jonge Héloïse, voor deze gaat trouwen met een rijke Milanees. Héloïse wíl dat echter helemaal niet, het huwelijk niet, en het schilderij dus ook niet. Er zit voor Marianne niets anders op dan de aanstaande bruid tijdens hun lange wandelingen stiekem te observeren en ’s nachts aan het schilderij te [Lees meer…]
Vecht, vecht
Toen de Welshe dichter Dylan Thomas klein was, las zijn vader hem ’s avonds voor het slapen gaan voor uit Shakespeare. Hij begreep er geen snars van, maar genoot van de klank van de woorden. Dylans vader was leraar Engels, maar eigenlijk had hij dichter willen worden, wat er tot zijn grote frustratie nooit van gekomen is. Toen hij in 1951 op zijn sterfbed lag, schreef zijn zoon het gedicht ‘Do Not Go Gentle into That Good Night’, dat getuigt van een grote sympathie van de dichter voor zijn stervende vader. Twee jaar later stierf Dylan Thomas zelf, 39 jaar oud. Een jaar eerder, in 1952, had hij het gedicht ingesproken. Zie hieronder de opname. Natuurlijk kun je dood niet ontlopen, zo houdt [Lees meer…]
Kille bliksem
De sidderrog
Schoon week en traag schuwt hij den vijand niet;
zijn blanke buik komt door het slijk gegleden
en peinzend starend prevelt hij gebeden,
’t vermoeide oog vol eeuwenoud verdriet.
Maar ijzig gif doorstroomt [Lees meer…]
De milde glans van verval
Het oude centrum van Istanbul, stadsdeel Karaköy. Midden in een klassiek specialistisch winkelwijkje, met zaken die uitsluitend tuinslangen, gloeilampen, lijmklemmen of badkamerkranen verkopen, sta je voor een boogpoort, getooid met het opschrift Kurşunlu Han. Hij geeft toegang tot een rommelige binnenplaats, omringd door twee verdiepingen met – ooit – elegante galerijen. Jaren geleden floreerde Kurşunlu Han als iets wat wij tegenwoordig een bedrijfsverzamelgebouw noemen. Smederijen, leerlooierijen, een [Lees meer…]
Verantwoord verraad
Onlangs bleek in Amerika weer eens hoe onmisbaar klokkenluiders zijn bij het in de smiezen houden van degenen die over ons gesteld zijn. Official Secrets (2019, GB/VS) vertelt het waargebeurde verhaal van Katherine Gun (Keira Knightley). Ze werkt in het begin van deze eeuw als vertaalster op een afdeling van de Britse geheime dienst. In die hoedanigheid dringt het langzaam tot haar door dat de argumentatie voor de aangekondigde Brits-Amerikaanse oorlog tegen Irak gebaseerd is op leugens, bedrog en intimidatie. Om een daad te stellen, lekt ze een bewijs hiervan naar de pers. Vanaf dat moment ontspint zich de fascinerende strijd tussen twee vastberaden wereldmachten en een kwetsbaar, onzeker individu. Gun heeft de bewuste brief nog niet gepost, of ze realiseert zich dat ze niet alleen zichzelf in groot gevaar heeft gebracht, maar ook haar Koerdische-Iraanse [Lees meer…]
Erdogan en de vrouwen
Op ROAR, een online magazine over de wereldwijde strijd voor ware democratie, staat een verklaring van de Koerdische Vrouwenbeweging in Europa over de Turkse aanval op Noord-Oost-Syrië. De beweging roept op tot internationale solidariteit met de bedreigde Koerden en vraagt vooral ook aandacht voor de vooraanstaande rol van vrouwen in de ontwikkeling van een sociaal systeem dat in de nu belaagde regio Rojava streeft naar een vreedzaam, radicaal-democratisch en genderneutraal leven voor alle etnische, religieuze en culturele groepen. Ondanks de zware strijd tegen ISIS en de continue tegenwerking van eeuwige vijand Turkije, leek het de Koerden in dit gebied te lukken een veilige en stabiele samenleving te creëren, die wellicht [Lees meer…]
Een zeer getalenteerde ambtenaar
De welwillenden (2006) van de Franse schrijver Jonathan Littell is misschien wel de meest schokkende en controversiële roman over de Tweede Wereldoorlog. Hoofdpersoon en ik-figuur is de SS-er Max Aue, jurist en veiligheidsofficier bij de SD. Duizend pagina’s lang kijken we met zijn ogen en denken we met zijn hoofd. Van die kant hadden we de oorlog nog niet bekeken, en het lugubere is dat het de lezer soms moeite kost de vereiste distantie tot deze verdorven hoofdpersoon in acht te nemen. Zijn Weltanschauung is uiterst overzichtelijk: het woord van de Führer is wet. Als de Führer de vernietiging van de joden heeft bevolen, dan moet dat gebeuren. Maar: een en ander dient wel ordentelijk te verlopen, vindt Aue. Ergens midden in het boek krijgt hij van Reichsführer Himmler opdracht eens uit te zoeken waarom er in de concentratiekampen zo weinig [Lees meer…]
Voetstappen in het zand
Een paar jaar geleden maakte de Guatemalteekse zangeres Gaby Moreno in Utrecht opeens veel indruk in het voorprogramma van Calexico, en trouwens later op de avond ook als gastlid van de band. Ze past prima in het muzikale grensgebied tussen Noord- en Zuid-Amerika, waar ook Calexico zich graag ophoudt. Het is dan ook geen wonder dat Across the Borderline (geschreven door John Hiatt, Ry Cooder en Jim Dickinson) een van de prijsnummers is op Moreno’s prachtige nieuwe album ¡Spangled!, een samenwerkingsproject met de befaamde muzikant, producer, songwriter en arrangeur Van Dyke Parks. De tien liedjes op het album bestrijken meer dan een eeuw aan grensoverschrijdende [Lees meer…]
Zwaluwen onder de knoet
De Zwaluwen van Kabul (Frankrijk, 2019) is een klein, zwaarmoedig beeldverhaal, gebaseerd op de gelijknamige roman van de Algerijnse schrijver Yasmina Khadra (pseudoniem van Mohammed Moulessehoul). De animatiefilm speelt zich af in het Kabul van eind jaren negentig, dat zucht onder de fundamentalistische knoet van de Taliban en waar zelfs de zwaluwen geen echte vrijheid genieten. Het gaat over twee echtparen. Zoenaira en Mohsen zijn jong en liberaal. Met veel risico verzetten ze zich tegen de onderdrukking. Gevangenisbewaarder Atiq en zijn doodzieke vrouw Moessarat accepteren ogenschijnlijk het nieuwe bewind, maar krijgen steeds meer twijfels. De levens van beide stellen kruisen elkaar als Zoenaira en Mohsen te ver gaan en ook met elkaar in conflict komen, met noodlottige gevolgen. Een verhaal [Lees meer…]
Het verhaal van de gelukkige voerman
Overmorgen komt er een luxe vinyleditie uit van El Carretero van de Cubaanse zanger en gitarist Guillermo Portabales (1911-1970). Ter gelegenheid daarvan is een mooie animatievideo gemaakt van de titelsong, geheel in de stijl van het oorspronkelijke artwork van dit legendarische verzamelalbum uit 1996. Portabales was al een grootheid in Cuba, maar werd internationaal postuum befaamd in het kielzog van het extreem succesvolle Cuba-project Buena Vista Social Club van Ry Cooder, tot stand gekomen in [Lees meer…]