Vanavond om 20.00 uur op Veronica. ‘Revenant’ betekent volgens het woordenboek ‘(als) uit de dood teruggekeerde; geest, spook’. De pelsjager Hugh Glass (geweldig gespeeld door Leonardo diCaprio) wordt door zijn collega’s ‘voor dood’ achtergelaten, nadat hij in een gevecht met een beer vreselijk toegetakeld is. Een normaal mens zou deze situatie nooit overleven, maar Glass is geen normaal mens. Hij is een soort Griekse held, die – misschien op voorspraak van een of andere, hem gunstig gezinde godheid – onsterfelijk lijkt te zijn. Een snerpend salvo van roodhuidenpijlen kan hem niet deren. Hij houdt stand in een woest kolkende, ijskoude rivier. Zelfs tegen die beer van voorwereldlijk formaat, met klauwen als keukenmessen, is hij opgewassen – maar vraag niet hoe hij uit de strijd komt. Als een spookverschijning strompelt DiCaprio, meer dood dan levend, door de sneeuw, voortgedreven door wraakzucht. The Revenant heeft niets met de realiteit te maken, ook [Lees meer…]
De stralende middeleeuwen
Het begint in het jaar 430 na Christus in Ravenna, waar Galla Placidia, zus van de Romeinse keizer, een kapel laat bouwen met een mozaïek waarvan het goud, gekleurd glas en diep blauw lapis lazuli alles en iedereen overstraalt, alsof je zo de hemel inkijkt. Bijna duizend jaar later is het de uit Florence gevluchte dichter Dante die in dezelfde kapel de inspiratie vindt voor het derde, paradijselijke deel van zijn Goddelijke Komedie. De Amerikaanse historici Matthew Gabriele en David M. Perry maken in hun The Bright Ages – A new history of Medieval Europe korte metten met de gangbare opvatting dat de tijd tussen het eind van het Romeinse rijk en het begin van de Renaissance een periode was van geestelijke armoede, naargeestige duisternis, permanent bloedvergieten en grimmige pandemieën die de helft van de bevolking wegvaagden. Natuurlijk, er [Lees meer…]
Niks bijzonders
Beroerder dan John kun je het haast niet hebben: hij moet zijn vierjarig zoontje Michael alleen opvoeden (moeder na een half jaar met heimwee terug naar Rusland), maar is terminaal ziek. Toch zijn ze gelukkig samen, op hun manier. Intussen doet John alles om voor Michael een goed adoptiefgezin te vinden, voor straks… Die zoektocht is de rode draad in de film Nowhere special (GB, 2020, maar nu pas uit). Moet hij gaan voor het echtpaar met dat prachtige huis en beiden een goedbetaalde baan? Of dat gezin waar ze adoptiekinderen gewend zijn? Die alleenstaande vrouw misschien, die natuurlijk wel begrijpt dat ze haar niet kiezen – ze zou het zelf ook wel weten. De tijd dringt, je ziet John fysiek wegkwijnen. Maar hij wil alleen maar het allerbeste voor zijn Michael, al snapt hij ook wel dat het allerbeste niet bestaat en [Lees meer…]
Zoo fout
Dr. Lutz Heck (1892-1983) nam in 1932 de leiding van de Zoologischer Garten in Berlijn over van zijn legendarische vader Ludwig. Onder diens 44-jarige bewind was de Berliner Zoo uitgegroeid tot een van de soortenrijkste dierentuinen ter wereld. Zijn zoon Lutz verving overal de tralies en hekwerken door natuurlijke barrières, volgens de toen geldende modernste opvattingen. Onder zijn leiding werden bovendien de nu nog bestaande apentuin, leeuwensteppe en de verblijven voor de wolven en beren gebouwd. Dat in de jaren dertig de raad van toezicht werd gezuiverd van Joden en vanaf 1939 Joden niet meer naar binnen mochten, was voor Heck geen reden ontslag te nemen als directeur. Sterker nog, in 1933 had hij zich aangemeld als lid van de SS [Lees meer…]
BOEM PAUKESLAG
Paul van Ostaijen (1896-1928): zonder twijfel een van de meest interessante dichters uit ons taalgebied. Hij was voortdurend op zoek naar nieuwe vormen om uitdrukking te geven aan zijn onuitputtelijke zeggingskracht. Zijn werk varieert van wilde, imposante typografische experimenten als Bezette Stad en De feesten van angst en pijn tot een ontroerend, ingetogen pareltje als Melopee: ‘Onder de maan schuift de lange rivier/Over de lange rivier schuift moede de maan/Onder de maan op de lange rivier schuift de kano naar zee’. De Vlaams cultuurzender Klara en Vlaams-Nederlands Huis De Buren hebben samen een zeer mooie podcast gemaakt over het leven [Lees meer…]
Muziek voor Stalin
Wat doe je als je als serieuze Russische componist ineens geacht wordt muziek te schrijven voor de nieuwe socialistische heilstaat, de Sovjet-Unie? Niks geen ingewikkelde atonale moeilijkdoenerij meer, maar toegankelijke, begrijpelijke deuntjes die de arbeiders kunnen meeneuriën en hen opport tot blijmoedigheid en nog harder werken? Je kunt je plooien en hopen dat de grillige Stalin je met rust laat. Of je plooit niet, met de zekerheid dat je geen leven meer hebt, overal met de nek wordt aangekeken en ergens in de Goelag eindigt. Dit was het dilemma waar tientallen Russische componenten en musici vanaf de jaren twintig [Lees meer…]
Een goede baas, vooral voor zichzelf
In El Buen Patrón (2022, Spanje) is Blanco (Javier Bardem) de indrukwekkende, geliefde baas van het familiebedrijf dat al generaties lang weegschalen maakt. Familiebedrijf in dubbele zin, want hij beschouwt zijn personeel eigenlijk ook als één grote familie. Zoals het een echte pater familias betaamt, heeft Blanco het beste voor met z’n onderdanen. Zolang ze tenminste niet de aanstaande prijs voor de meest excellente onderneming in gevaar brengen, zoals zijn hoofd logistiek, die door privéproblemen de nodige steekjes laat vallen. Een andere kwestie betreft een ontslagen werknemer, die luidruchtig verhaal komt halen. Dan blijkt dat Blanco ook een andere kant heeft: op een meedogenloze manier lost hij die zaakjes op, minzaam glimlachend, waarbij hij er niet voor terugdeinst diep in te grijpen in het privéleven [Lees meer…]
Uitverkoren
Vanavond om 20.00 uur op Veronica. De mensheid bestaat zo’n 125.000 jaar. In die tijd schijnen er rond de 107 miljard mensen op aarde geleefd te hebben. Die zullen allemaal naar de maan gestaard hebben. Met verwondering, nieuwsgierigheid, ontzag of verlangen. Hoe uitverkoren zijn wij dat, van al die miljarden aardbewoners, onze generatie nu net heeft meegemaakt dat er mensen op die maan geland zijn? Wat voor een onvoorstelbare prestatie dat was wordt nog eens duidelijk door de film First Man (2018, VS, Damien Chazelle). Neil Armstrong en zijn mannen bereisden het universum in vehikels die van roestige klemmen, lostrillende schroeven en rammelende bodemplaten aan elkaar leken te hangen. De expeditie werd aangestuurd met behulp van computers die vele malen minder rekenkracht hadden dan de een simpele smartphone van nu. Onder druk van de competitie met de Russen werden testen overgeslagen [Lees meer…]
Echt waar
Vanavond om 23.19 uur op NPO3. Pas achteraf drong het tot deze kijker door dat The Big Sick (2017) écht waargebeurd is en dat de stand-up comedian Kumail Nanjiani echt bestaat en dat hij dus eigenlijk gewoon zichzelf speelde en dat het dus logisch was dat het wel in orde kwam met die zeer zorgelijke coma van zijn vriendin Emily (Zoe Kazan), want anders hadden ze later immers nooit samen het scenario kunnen schrijven. Had het verschil gemaakt voor deze kijker, als dat allemaal vooraf bekend was geweest? Vermoedelijk niet, want de lichtvoetige toonzetting en opgeruimde sfeer van de film pasten absoluut niet bij een naargeestige afloop. Kumail en Emily komen na een optreden van Kumail met elkaar in gesprek en zijn binnen de kortste keren smoorverliefd. Maar Kumail komt uit een traditioneel-Pakistaanse familie, waar het gebruikelijk is dat er binnen de eigen kring getrouwd wordt. Thuis vertelt [Lees meer…]
Berliner Unwille
Gek eigenlijk dat er van Berlijn, de meest fascinerende stad van Europa en stampvol geschiedenis, nooit een chronologische, samenhangende biografie is geschreven. Tot voor kort dan, want in 2020 verscheen Berlin, The story of a city van de Engelse historicus Barney White-Spunner, die jarenlang in het naoorlogse Duitsland gelegerd was als militair. White-Spunner begint bij het begin: twee middeleeuwse visserstadjes die aan weerszijden van het riviertje de Spree liggen – Cölln en Berlijn – en die langzaam aan elkaar vastgroeien (typerend voor de hele ontstaansgeschiedenis van Berlijn: niet uitbreiden, maar samenklonteren). Hoe kon Berlijn vanuit dat bescheiden begin uitgroeien tot de wereldstad van nu? Een centraal begrip in het boek is de Berliner Unwille, de neiging van Berlijn en [Lees meer…]