Als je meteen na het bezoek aan de tentoonstelling Design van het Derde Rijk (Design Museum Den Bosch, tot en met 19 januari 2020) op een naburige cafétafel een bierviltje van Jupiler ziet liggen, kijk je toch even raar op. Dat zwart en dat rood, die gotische letters, die heldhaftige stier… Maar dat is met de blik en de kennis van nu. Op zich was er eigenlijk niet eens zoveel mis met de stilering van de nazipropaganda. OK, ze was opdringerig in haar overweldigende aanwezigheid. En echt fraai was het ook allemaal niet – de pompeuze architectuur, de intimiderende vaandels, de grimmige uniformen en die hoogdravende [Lees meer…]
Hoofdletters, punten en een enkele komma
De Amerikaanse schrijver Cormac McCarthy, bekend van verontrustende romans als The Road, Blood Meridian en No Country For Old Man, gebruikt nauwelijks leestekens. Hoofdletters, punten, een enkele komma. Dat is het wel. Niks geen puntkomma’s, uitroeptekens, vraagtekens of ‘gedachtenstreepjes’. In een zeldzaam interview met Oprah Winfrey legt hij uit dat in dit opzicht William Faulkner en vooral James Joyce zijn voorbeelden zijn. Volgens McCarthy is er geen enkele [Lees meer…]
Zinnig eigenzinnig
Wat geeft een beter tijdsbeeld dan de auto’s die er in die periode rondreden? Misschien wel de reclame die voor die auto’s gemaakt werd. In de Kampioen van juni 1979 komen we er drie tegen. Het meest gedateerde model is de ‘Princess’, een voortbrengsel uit de fabrieken van het hopeloze British Leyland, ook producent van de rampzalige Austin Allegro, waarvan het vierkante stuur ongeveer het enige onderdeel was dat niet binnen een jaar vervangen moest worden. Veel lelijker dan de Princess ‘met z’n markante wigvorm’ is het nooit meer geworden. ‘Stap uit het grijs, stap in een Princess’, maant de kopregel. Nagenoeg niemand in Nederland durfde het aan. Dat geldt natuurlijk niet voor de auto uit de tweede advertentie: Opel Kadett ‘niet toevallig al jaren nummer 1’. We zien de Kadett C, die later dat jaar vervangen zou worden door de wat hoekiger uitgevallen D. Van de ‘C’ werden er 1,7 miljoen [Lees meer…]
TV uit, LOI aan
Nog even terug naar de ANWB Kampioen van juni 1979. Met drie miljoen lezers was (en is) de Kampioen een advertentiemedium van de eerste orde. Naast de honderden kleine annonces (tuinhuisjes, parketvloeren, ‘betongarages’ en verhuur van zomeraccommodaties) durfden de grotere adverteerders wel een hele pagina aan, soms zelfs in kleur. Opvallend aanwezig zijn de instituten voor zelfstudie. Eind jaar zeventig was sociale stijging kennelijk nog iets wat voor een belangrijk deel zelf ter hand diende te worden genomen. ‘Een ISW marketingopleiding is in de huidige conjunctuur waardevoller dan ooit.’ ‘Vooruitkomen is vooruitzien’ beweren de Leidse Onderwijs Instellingen. Maar denk niet dat het de cursisten komt aanwaaien: ‘Als je bijvoorbeeld een h.a.v.o.-opleiding gaat volgen, betekent dat wél aanpakken. Dus heel wat avondjes “TV uit, LOI aan” als je ermee begint.’ Het Instituut voor Bedrijfswetenschappen belooft ‘meteen profijt van uw studie’. De hoofdprijs gaat naar de Koninklijke PBNA (‘Koninklijke’? Welke kroonprinses of prins-gemaal heeft zich in de avonduren stiekem bij zitten spijkeren in de kantooradministratie of werktuigbouw?). We zien een foto van een gefrustreerde [Lees meer…]
Fietsen en hoe gaat dat dan wel
Krijg je, als een soort Cor van der Laak, bericht dat je veertig jaar lid bent van de ANWB, dan krab je je toch even achter de oren. Om het leed te verzachten, stuurde de wielrijdersbond een sympathiek cadeau: een facsimile van de Kampioen van juni 1979. Waarom het clubblad van toeristisch en autorijdend Nederland zo heet, was altijd al een raadsel. Het bestaat nog steeds, en ziet er vandaag de dag – verhoudingsgewijs –net zo stijf en lullig uit als veertig jaar geleden. Maar toch aardig om dit gedateerde nummer eens door te bladeren, al was het alleen maar voor een inkijkje in de mobiele wereld van eind jaren zeventig. Het begint met een serie advertentiepagina’s: De Tuinvogel Vingerhoed-Collectie, Philishave (‘Wie zich rond scheert, scheert zich goed’), Alpenkreuzer (een Oost-Duits succesproduct van ver voor de Wende) en Rowi Zwevend Parket (‘Uw allerbeste parket-keus’). Over de reclame later meer. Eerst zijn we nu op pagina 579 [Lees meer…]
De macht van leugens
Op school leerden we wat de primaire oorzaken waren van de opkomst van het Derde Rijk in de jaren dertig. Paramilitaire bendes die de oppositie terroriseerden, de incompetentie en het opportunisme van de Duitse conservatieven, de Rijksdagbrand. En we leerden over het cruciale belang van propaganda, het bewust verkeerd informeren van de bevolking, bedoeld om de publieke opinie massaal te laten omslaan en om populariteit te verwerven (of op zijn minst de schijn daarvan). Terwijl Minister van Propaganda Joseph Goebbels Joden en linkse artiesten en [Lees meer…]
Verslavende reclame
Bij Japanse prentkunst denk je natuurlijk in de eerste plaats aan de fameuze tekeningen van Katsushika Hokusai. Open Culture wijst op een andere categorie van fantastische Japanse grafische vormgeving: de reclame. Op de website At Pink Tentacle vinden we tientallen voorbeelden van affiches uit het begin van de vorige eeuw en later. Ze hebben een onweerstaanbare aantrekkingskracht. Niet alleen vanwege de nostalgische en daardoor op de een of andere manier toch weer moderne vormgeving, maar vooral [Lees meer…]
Ralph en Tom weten hoe het moet
Er valt heel wat te lachen op de borden langs de snelweg. Zo lees je in de zomer wel eens: ‘Zon laag? Zonnebril op!’ Kijk, daar was je zelf nooit opgekomen. Een tijdje geleden stond er: ‘Niets is zo bezopen als met drank op gaan rijden.’ Leuk bedacht! Wat je tegenwoordig vaak tegenkomt, is een bord met een blauwgroene achtergrond en in een soort babykamerlettertype de letters MONO. Nauwelijks leesbaar daaronder nog: ‘Ongestoord onderweg.’ De eerste gedachte is: inderdaad, dat stereogeluid is zeer storend, want niemand in de auto zit precies op de juiste positie om er ten volle van te kunnen genieten. Maar is [Lees meer…]
Minder, minder
“ING introduceert minder grijze haren door Beleggen met Beheer. Dat ontzorgt en bespaart je dus een hoop grijze haren. Die je nu kunt krijgen van… je dochter. Die met haar kéurige vriendinnetjes naar Albufeira op vakantie is. Om eens lekker te ontspannen. Minder grijze haren door Beleggen met Beheer. Voor wie vooruit wil. ING.”
Ehh… sorry!? Kan iemand uitleggen wat er met ING aan de hand is? Drukker met witwassen [Lees meer…]
Hé Marietje!
We zien de standaard ‘CEO’ van iets (vlotte gast, geen stropdas, type Johnny Hallyday), voor een volle zaal in het bekende Nederengels routineus een presentatie ergens over houden. “The results are already there. But the future of sustainability will improve because of the global digital…” De man zelf interesseert het ook geen biet wat hij staat te doen. Als zijn telefoon overgaat, neemt hij gewoon op. Midden in zijn presentatie voor die volle zaal. Dan is er even verwarring. De man kijkt naar het scherm waar zijn powerpoint te zien is, maar als hij opeens ‘Papa’ hoort, kijkt hij achterom de zaal in, alsof daar iemand ‘Papa’ zegt. Dan ziet hij het. Zijn dochtertje! (Ongetwijfeld tweede leg.) Hé Marietje, zegt de man. (Marietje!! Een kind van [Lees meer…]