Veel meer dan als componist en dirigent was Bach in zijn tijd vermaard om zijn orgelspel. John Eliot Gardiner noemt in zijn boek Bach, Muziek als een wenk van de hemel “de latere landgraaf Friedrich von Hessen-Kassel, die als twaalfjarige jongen Bach van nabij gadesloeg op de orgelzolder en zo gefascineerd was door de wonderbaarlijke manier waarop zijn voeten over het pedaal vlogen, alsof ze vleugels hadden, en de hele kerk gevuld werd met machtige donderende klanken die de oren van de aanwezigen troffen als bliksemschichten, dat hij een met edelstenen [Lees meer…]
Een wonderlijke oorlog
De Engelse dirigent John Eliot Gardiner probeert in zijn boek Bach, muziek als een wenk uit de hemel, te achterhalen in welke mate de geniale muzikaliteit van Bach samenhangt met diens geloof. Een van Bachs eerste cantaten, wellicht zelfs zijn sollicitatiewerk voor de post van organist in Mühlhausen, is BWV 4, Christ lag in Todesbanden, geschreven in 1708, toen Bach 22 was. De korte cantate is bedoeld voor Pasen. De tekst is afkomstig uit het Paaslied van Luther, voor wie Bach veel bewondering had. Gardiner laat zien hoe muziek en tekst onverbrekelijk met elkaar verbonden zijn. In het eerste deel jubelt het koor dat Christus zich bevrijd heeft van zijn lijkwade en door zijn wederopstanding het leven terugbracht op aarde. Het tweede stuk, een duet, blikt terug op de naargeestige situatie vóór de wederopstanding: [Lees meer…]
Alle registers open
De jonge Bach was al vroeg een groot kenner van de bouw van kerkorgels. Op 18-jarige leeftijd werd hij door de burgemeester van Arnstadt ingehuurd om het nieuwe orgel te inspecteren en vast te stellen ‘of de achthonderd florijnen die de stad voor de bouw van het nieuwe orgel had gevoteerd goed besteed waren’. Bach liet er geen gras over groeien en ging meteen aan de slag. ‘De volgende paar dagen had hij zijn technische kennis hard nodig. Hij mat de winddruk en de dikte van de pijpen (en keek meteen of er niet op de kosten was beknibbeld door bij buizen die je toch niet zag lood te gebruiken in plaats van tin), controleerde de klankkleur van de tongwerken en speciaal van de drie grote zestienvoetsregisters, plus [Lees meer…]
Slecht nieuws
De beroemde Engelse dirigent John Eliot Gardiner groeide op onder een van de twee bekende schilderijen van Johann Sebastian Bach. Mede daardoor heeft Bach hem zijn leven lang als componist gefascineerd. In Bach, muziek als een wenk van de hemel probeert Gardiner het muzikale genie Bach te begrijpen. Daarbij onderzoekt hij de historische en muzikale context waarin de grote componist tot ontwikkeling kwam. Zeer ontroerend is het volgende fragment op pagina 114. (Johann Christoph Bach, een neef van Bachs vader en in zijn tijd een befaamd organist en componist, is de eerste leermeester van de jonge Bach): “Nu keren we heel even terug naar een beeld dat eerder is geschetst: Johann Christoph Bach die moeite doet om het oude orgel in de Georgenkirche te repareren, samen met zijn neefje Sebastian, die nog klein genoeg is om achter de voorkant van het orgel te kruipen en te zien hoe het er daar uitziet. Daar ziet hij [Lees meer…]